امام علی علیه السلام بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله(1)

مقدمه
روزگار در طول زندگی بس دراز خویش چند گوهر نایاب را به جامعه بشری معرفی می کند که در میان این چند تن انگشت شمار بی گمان ، علی بن ابی طالب همانند دریایی بی کران ، در برابر جوی آبی قرار دارد که با هیچ یک از آنان سنجش پذیر نمی باشد ، نه تنها در روزگار خودش که به تازگی تیرگیهای جاهلیت بوسیلة چراغ پرفروغ اسلام بر کنار شده بود قدر و ارزش او را نشناختند و از روی نادانی گوهر وجود او را با خرمهره ها مقایسه می کردند و گاه ترجیح می دادند امروزه هم با وجود این همه ژرف اندیش و روشن بین همچنان ناشناخته باقی مانده است .
پس از غروب شعاع نبوت ، علی (ع) همچونان ناخدای کشتی نوپای اسلام ، آن را در برابر امواج خروشان و وحشی عصبیتهای قومی و قبیلگی و جهل و نادانی مردم حفظ نمود و به خدا اگر وجود نازنینش در زمان خلافت اولی دومی و سومی نبود بند بند معرفت اسلام پاره پاره می شد . در این چندین سال که به قول خودشان علی بن ابی طالب را خانه نشین و مهر سکوت را بر لبانش موم کرده بودند با سیاست و پایبندی عمیق به اصول و ارزشهای اخلاقی تنها به اجرای صحیح و پایدار تعلیمات و دستورات اسلامی می اندیشید . و از زمان رحلت رسول (ص) تا پایان عمر گرانمایه اش با جریانات مختلفی که همه آنها مخالف وی بودند مواجه بود اما آن حضرت بر مبنای مکتب تحلیلی خود با هر کدام به روش خاصی برخورد کرده و در مقاطع مختلف برخوردهای مختلفی نشان داد و این موضوع اشاره دارد به سخن آن حضرت که فرمود : لولا التقی لکنت ادهی الناس.
اگر تقوی الهی نبود بی شک زیرک ترین افراد بشر بودم.
علی بن ابی طالب شخصیتی است که بشریت را قرنها درباره خویش به فکر فرو برده و هرکس از این رهگذر به حد بضاعت خویش نخواهد فهمید و جز این نیست مگر از فروغ روح بزرگ علی که کمالات انسانی را یکجا در خود جای داده است .
در مقابل تمام شجاعتها و بی باکیهایش می بینیم که چگونه برای حفظ درخت نوپای اسلام حتی در برابر قاتلین همسرش سکوت اختیار می کند و دستان خیبر شکنش را اسیر دستان غاصبان می کند چون هدف فرزند ابیطالب فراتر از تشکیل حکومت و بدست آوردن قدرت سیاسی است او در کنار قدرت سیاسی ، عدالت میخواهد که منافع مظلومان قدرت سیاسی است او در کنار قدرت سیاسی ، عدالت می خواهد که منافع مظلومان را  بر مصالح ظالمان توجیح دهد عمر که یکی از مخالفان اصلی اوست درباره اش می گوید : زنان دیگر عاجزند که چون علی را بدنیا آورند.
نوشتاری که در پیش رودارید پژوهشی است تحلیلی دربارة سکوت سیاسی حضرت علی (ع) در مدت برکناری از خلافت ، و نقش وی در راهبری سکان پرتلاطم اسلام در آن زمان در این تحقیق می خوایند : قسمت اول : رحت رسول اکرم و بی احترامی به ساحت مقدس آن رسول همام در لحظات قبل از رحلت . قسمت دوم : مردم با خلیفه بیعت می کنند : حق پایمال شد و مردم سخنان حضرت رسول را فراموش کردند . قسمت سوم : شهادت حضرت زهرا(س) نقطه دردناک عالم و تاریخ تشیع ، چون شیعه به مقتدای خود اقتدا می کند برای مصالح دین اسلام و همبستگی مسلمانان از بازگو کردن خیلی از مسائل گذشتم . قسمت چهارم:علی (ع) بر سر دو راهی ، یا منافع اسلام و یا جنگ برای خلافت که  چگونگی ترجیح منافع اسلام بر جنگ و سرو سامان دادن به امور مسلمین آمده است . قسمت پنجم : فعالیتهای علی (ع) در دوران خلافت خلیفه اول .قسمت ششم : فعالیتهای علی (ع) در دوران خلافت خلیفه دوم . قسمت هفتم : فعالیتهای علی (ع) در دوران خلافت خلیفه سوم .
در آخر از استاد راهنما جناب آقای حجه الاسلام جازاری کمال تشکر را دارم که در این تحقیق با توجهات بی شائبه اش مرا همراهی نمود .

فصل اول
بخش اول:  رحلت پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم )
شیخ مفید و طبرسی روایت کرده اند  که چون «حضرت رسول (ص)» از حجه الوداع مراجعت نمود ، بر آن حضرت معلوم شد که رحلت او به عالم بتا نزدیک شده است، پیوسته در میان ایشان خطبه می خواند و ایشان را از فتنه های بعد از خود و مخالفت فرموده های خود حذر می نمود و وصیت می فرمود که ایشان را که دست از سنت و طریقة او بر ندارند و بدعت در دین الهی نکنند و متمسک شوند به عترت و اهل بیت او به اطاعت و نصرت و حراست و متابعت ایشان را برخود لازم دانند و منع می کرد ایشان را از مختلف شدن و مرتد شدن .
مکرر می فرمود که :«ایها الناس من پیش از شما می روم و شما را در کنار «حوض کوثر» دیدار می کنم ، از شما سؤال خواهم کرد که چه کردید با دو چیز گران بزرگ که در میان شما گذاشتم : «کتاب خدا» و «عترت که اهل بیت» منند. نظر کنید که چگونه خلافت من خواهید کرد در این دو چیز. به درستی که خداوند لطیف خبیر مراخبر داده است که این دو چیز از هم جدا نمی شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند ، به درستی که این دو چیز را در میان شما می گذارم و می روم ، پس سبقت مگیرید بر اهل بیت من و پراکنده شوید از ایشان و تقصیر مکنید در حق ایشان که هلاک خواهید شد ، و چیزی تعلیم ایشان مکنید ، به درستی که ایشان داناترند از شما ، چنین می یابم شما را که بعد از من از دین برگردید و کافر شوید و شیشه ها به روی یکدیگر بکشید ، پس ملاقات کنید من با «علی (ع)» را در لشگری همانند سیل در فراوانی و سرعت و شدت ، بدانید که «علی بن ابی طالب» علیه السلام بر ادر و وصی من است و قتال خواهد کرد بر تأویل قران چنانکه قتال کردم بر تنزیل قران ، از این باب سخنان در مجالس متعدد می فرمود . پس «اسامه بن زید» را امیر کرد و لشگری از منافقان و اهل فتنه و غیر ایشان برای او ترتیب داد ، امر کرد او را که با اکثر صحابه بیرون رود به سوی بلاد روم به آن موضعی که پدرش در آنجا شهید شده بود . غرض حضرت از فرستادن این لشگر آن بود که مدینه از اهل فتنه و منافقان خالی شود و کسی با حضرت «امیرالمؤمنین» منازعه نکند تا امر خلافت به آن حضرت مستقر گردد، و مردم را مبالغة بسیار می فرمود در بیرون رفتن و اسامه را به حرب فرستاد و حکم فرمود که در آنجا توقف نماید تا لشکر بر سر او جمع شوند ، و جمعی را مقرر فرمود که مردم را بیرون کنند و ایشان را حذر می فرمود از دیر رفتن .
پس در اثنای آن حال،  آن حضرت را مرضی طاری شد که به آن مرض به جوار رحمت الهی و اصل گردید ، چون آن حالت را مشاهده نمود ، دست حضرت امیرالمؤمنین (ع) را گرفت و متوجه تبیع گردید ، اکثر صحابه از پی او بیرون آمدند؛ فرمودند که : حق تعالی مرا امر کرده است که استغفار کنم برای مردگان بتیع ، چون به بقیع رسید ، گفت : اسلام علیکم ای اهل قبور، گوارا باد شما را آن حالتی که صبح کرده اید در  آن و نجات یافته اید از محنتهائی که مردم را در پیش است به درستی که روکرده است بر سوی مردم محنتهای بسیار مانند پاره های شب تار. پس مدتی ایستاد و طلب آمرزش برای اهل بتیع نمود و رو آورد به سوی حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «جبرئیل در هر سال قران را یک مرتبه ر من عرض می کرد و در این سال دو مرتبه عرض نمود چنین گمان دارم که این برای آن است که وفات من نزدیک است ».
پس فرمود :«یا علی (ع) به درستی که حق تعالی مرا مخیرگردانید بر میان خزانه های دنیا و مخلد بودن در آن یا بهشت ، من اختیار لقای پروردگار خود کردم ، چون بمیرم عورت مرا بپوشان ، که هرکه به عورت من نظر کند کور می شود ».
پس به منزل خود مراجعت نمود ، و عرض آن حضرت شدید شد ، بعد از سه روز به مسجد درآمد عصابه بر سر مبارک بسته و به دست راست بر دوش امیرالمؤمنین و به دست چپ بر دوش «فضل بن عباس» تکیه فرموده بود تا آنکه بر منبر بالا رفت نشست و فرمود : «ای گروه مردم ! نزدیک شده است که من از میان شما غایب شوم ، هرکه از نزد من وعده ای باشد بیایدوعدة خود را بگیرد ، هرکه را بر من قرض باشد مرا خبر دار گرداند و استیفای دین خود نماید ، ای گروه مردم ! نیست میانة  خدا و میانة احدی وسیله ای که به سبب آن خیری بیابد یا شری از او دور گردد مگر عمل به طاعت خدا.»
«ایها الناس ! دعوی نکند دعوی کننده ای بر من بی عمل رستگار می گرد م و آرزو نکند آرزو کننده ای که بی طاعت خدا به رضای او می رسیم به حق آن خداوندی که مرا به حق به خلق فرستاده است که نجات نمی دهد از عذاب الهی مگر عمل نیکو یا رحمت حق تعالی ، و اگر من معصیت کنم هر آینه به جهنم می روم ، خداوندا آیا رسانیدم رسالت تو را؟»
پس از منبر فرود آمد و با مردم نماز سبکی ادا کرد ، و به خانة «ام سلمه» برگشت ، یک روز یا دو روز در آنجا ماند ،  پس «عایشه» زنان دیگر را راضی کرد و به نزد حضرت آمد و التماس کرد آن حضرت را به خانة خود برد ، چون به خانة «عایشه» رفت مرض آن حضرت شدید شد ، پس «بلال» هنگام نماز صبح آمد  در آن وقت حضرت متوجه عالم قدس بود ، چون «بلال» ندای نماز را داد حضرت مطلع شد پس عایشه گفت : «ابوبکر» را بگویید که با مردم نماز کند ، «حفصه» گفت که : عمر را بگوئید که با مردم نماز کند ، حضرت چون صدای ایشان را شنید و غرض فاسد ایشان دانست ، فرمود : دست از این سخنان بردارید که شما به زنانی می مانید که «یوسف»را می خواستند گمراه کنند .
چون حضرت امر کرده بود که «ابوبکر» و «عمر» با لشکر «اسامه» بیرون روند ، در این وقت از سخنان عایشه و حفصه که ایشان برای فتنه و فساد به مدینه برگشته اند بسیار غمگین شد و به آن شدت مرض برخاست که مبادا «ابوبکر» یا «عمر» با مردم نماز کنند که این باعث شبهة مردم شود ، دست بر دوش «امیرالمؤمنین» و «فضل بن عباس» انداخت ، با رعایت ضعف و ناتوانی پایهای خود را می کشید تا به مسجد در آمد ، چون نزدیک محراب رسید دید که ابوبکر سبقت کرده است و در محراب به جای آن حضرت ایستاده ، و به نماز شروع کرده است پس به دست مبارک خود اشاره کرد که پس بایست خود داخل محراب شد و نشست با مردم نماز را نشسته ادا کرد، نماز را از سرگرفت و اعتنا نکرد به آنچه «ابوبکر» کرده بود. چون سلام نماز گفت به خانه برگشت سپس «ابوبکر» و «عمر» و جماعتی از مسلمانان را طلبید و فرمود : پس چرا امر مرا اطاعت نکردید ؟ ابوبکر گفت : من بیرون رفتم و برگشتم برای آنکه عهد خود را با تو تازه کنم ، و «عمر» گفت : یا رسول الله من بیرون رفتم و برگشتم برای آنکه نخواستم که خبر بیاری تو را از دیگران بپرسم.
پس حضرت رسول (ص) فرمود :«روانه کنید لشکر اسامه را و بیرون روید با لشکر اسامه خدا لعنت کند کسی را که تخلف نماید از لشکر اسامه ». سه مرتبه این سخن را فرمود و مدهوش شد از تعب رفتن حزن و اندوهی عارض شد آن حضرت را به سبب آنچه مشاهده نمود از اطوار ناپسندیده منافقان و دانست از نیتهای فاسد ایشان .
پس مسلمانان بسیار گریستند ، و صدای گریه و نوحه از زنان و فرزندان آن حضرت بلند شد و شیون از مردان و زنان مسلمان برخاست ، پس حضرت چشم مبارک گشود و به سوی ایشان نظر کرد فرمود که «بیاورید از برای من دواتی و کتف گوسفندی تا بنویسم از برای شما نامه ای که گمراه نشوید هرگز».
پس یکی از صحابه برخاست که دوات و کتف را بیاورد، عمر گفت «برگرد که این مرد هزیان می گوید ، و بیماری بر او غالب شده است ما را کتاب خدابس است » پس اختلاف کردند آنها که در آن خانه بودند بعضی گفتند «قول قول عمر است» و بعضی گفتند : قول قول رسول خدا (ص) است و گفتند «در چنین حالتی چگونه مخالفت حضرت رسول خدا (ص) روا باشد ؟» پس بار دیگر پرسیدند :«آیا بیاوریم آنچه طلب کردی یا رسول الله (ص)؟!» فرمود : بعد از این سخنان که من از شما شنیدم مرا حاجتی به آن نیست ، و لیکن وصیت می کنم شما را که با اهل بیت من سلوک کنید و رو از ایشان نگردانید.  ایشان برخاستند .
این حدیث دوات و قلم در صحیح بخاری و مسلم و سایر کتب معتبرة اهل سنت مذکور است   به طرق متعدده ، چنین روایت کرده اند ایشان از ابن عباس که او گریست آنقدر که آب دیده اش سنگریزة مسجد را تر کرد ؛ و می گفت: «روز پنجشنبه و چه روز پنجشنبه روزی که درد رسول خدا (ص) شدید شد » و گفت : «بیاورید دواتی و کتفی تا بنویسم از برای شما کتابی که گمراه نشوید بعد از آن هرگز ، پس نزاع کردند در این ، و سزاوار نبود که نزاع کنند در حضور پیغمبر» عمر گفت :«رسول خدا هزیان می گوید » به روایتی دیگر گفت : «درد بر او غالب شده است ، نزد شما قران هست ، بس است ما را کتاب خدا پس اختلاف کردند اهل آن خانه و با یکدیگر مخاصمه کردند » بعضی گفتند : «بیاورید تا بنویسد رسول خدا (ص) برای شما کتابی  که بعد از آن گمراه نشوید» بعضی گفتند: «قول قول عمر است» ، چون آوازها بلند شد و اختلاف بسیار شد نزد آن حضرت ، دلتنگ شد و فرمود : «برخیزید از پیش من».
پس «ابن عباس» می گفت : به درستی که بدترین مصیبتها آن بود که مانع شدند میان رسول خدا(ص) و میان آنکه آن کتاب  را از برای ایشان بنویسید، به سبب اختلافی که نمودند و آوازها که بلند کردند .
این چند جمله که طبق سند اهل سنت است ، گواه بر مظلومیت امیرالمؤمنین دارد و گواه روشن است که «عمر» ظالمانه در فکر غصب خلافت از «امیرالمؤمنین» بود .
حال سخن کوتاه می کنیم و در مورد رحلت پیامبر به همین میزان اکتفا می کنیم و به وقایع ، بعد از رحلت پیامبر (ص) می پردازیم .

بخش دوم بیعت باخلیفه.
ابان بن عیاش از سلیم بن قیس نقل می کند که گفت : از سلمان فارسی شنیدم که چنین می گفت : هنگامی که پیامبر (ص) از دنیا رفت و مردم آنچه می خواستند کردند ، ابوبکر و محمد و ابوعبیدة جراح نزد مردم آمدند و با انصار به مخاصمه برخاستند و آنان را با حجت و دلیل  علی (ع) محکوم کردند و چنین گفتند : ای گروه انصار ، قریش از شما به امر خلافت سزاوارترند ، زیرا پیامبر (ص) از قریش است و مهاجرین از شما بهترند زیرا خداوند درکتابش ابتدا آنان را ذکرکرده و ایشان را فضیلت داده است . پیامبر (ص) هم فرموده است :«امامان از قریش اند».
سلمان می گوید: نزد علی (ع) آمدم در حالیکه پیامبر (ص) را غسل می داد. پیامبر (ص) به علی (ع) وصیت کرده بود که کسی غیر از او غسلش را بر عهده نگیرد وقتی عرض کرد : یا رسول الله چه کسی مرا در غسل تو کمک خواهد کرد ؟ فرمود : جبرئیل. علی (ع) هیچ عضوی از اعضای حضرت را اراده نمی کرد ، مگر آنکه برایش گردانیده می شد.
وقتی که پیامبر (ص) را غسل داد و حنوط نمود و کفن کرد من و ابوذر و مقدار و حضرت زهرا (س) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را به داخل خانه برد ، و خود جلو ایستاد و ما پشت سر او صف بستیم و بر آنحضرت نماز خواندیم عایشه نیز در حجره بود ولی متوجه نشد چرا که خداوند چشم او را گرفته بود .
سپس ده نفر از مهاجرین و ده نفر از انصار را به داخل می آورد . آنان وارد می شدند و دعا می کردند و خارج می شدند تا آنکه هیچکس از حاضرین از مهاجرین و انصار باقی نماندند .مگر آنکه برای آن حضرت نماز خواندند .
سلمان فارسی می گوید : کار مردم را به علی (ع) در حالیکه پیامبر (ص) را غسل می داد خبر دادم و گفتم : ابوبکر هم اکنون بر فراز منبر پیامبر (ص) قرار گرفته ، و مردم به این راضی نمی شوند که با یک دست با او بیعت کنند ،بلکه به هر دو دست راست و چپ با او بیعت می کنند ! علی (ع) فرمود : ای سلمان ، آیا می دانی اول کسی که با او بر منبر پیامبر (ص) بیعت کرد که بود ؟ عرض کردم: نه ، ولی او را در سقیفة بنی ساعده دیدم هنگامی که انصار محکوم شدند ، اولین کسانی که با او بیعت کردند مغیره بن شعبه و سپس بشیربن سعید و بعد ابوعبیدة جراح و بعد عمربن الخطاب و سپس سالم مولی ابی حذیفه و معاذبن جبل بودند .
فرمود : دربارة اینان از تو سؤال نکردم آیا دانستی هنگامی که از منبر بالا رفت اول کسی که با او بیعت کرد که بود ؟ عرض کردم : نه ، ولی پیرمرد سالخورده ای که بر عصایش تکیه کرده بود دیدم که بین دو چشمانش جای سجده ای بود که پینة آن بسیار بریده شده بود ! او بعنوان اولین نفر از منبر بالا رفت و تعظیمی کرد و در حالیکه می گریست گفت : سپاس خدایی را که مرا نمیرانید تا تو را در این مکان دیدم! دستت را (برای بیعت ) بازکن  ابوبکر هم دستش را دراز کرد و با او بیعت کرد سپس گفت : «روزی است مثل روز آدم » و بعد از منبر پائین آمد و از مسجد خارج شد .
علی (ع) فرمود : ای سلمان ، می دانی او که بود ؟ عرض کردم : نه ، ولی گفتارش مرا ناراحت کرد گوئی مرگ پیامبر (ص) را با شماتت و مسخره یاد می کرد فرمود: او ابلیس بود خدا او را لعنت کند  .
آری این ابلیس بود که از جهل مردم کمال استفاده را کرد . و از روز غدیر که روز ناامیدی او بود تا امروز لحظه شماری می کرد تا سرچشمة حق و حقیقت را از خلافت جدا کند . و به آرزوی خود رسید و هم پیمانان صحیفة ملعونه به وعدة خود عمل کردند .

بخش سوم :پیمان صحیفه
عمر و ابوبکر هم قسم شده بودند و پیمان بسته بودند که اگر محمد بمیرد یا کشته شود این امر خلافت را از اهل بیتش بگیریم بطوری که تا ما هستیم احدی از آنان به خلافت دست نیابد .
این دو نفر به همراه ابوعبیدة جراح و معاذبن جبل و سالم مولی ابی حذیفه داخل کعبه رفتند و این پیمان را نوشتند و عهدنامه امضاء کردند .
لازم به ذکر است که عایشه و حفصه همسران پیامبر (ص) جاسوسان این پنج نفر بودند. یکی از اقدامات ننگین ایشان این بود که می خواستند به کمک منافقان ، هنگام بازگشت پیامبر (ص) از حجه الوداع در گردنة «هرشی» که در راه مکه در نزدیکی حجنه است شتر حضرت را برمانند و به این طریق حضرت را به قتل برسانند .
ولی خداوند پیامبر (ص) را از نقشة شوم آنها باخبر ساخت و پیامبر  جان سالم به در برد . بعد از بازگشت  از حج، منافقین که تعدادشان از پنج نفر به سی و چهار نفر رسیده بود  ، در خانة ابوبکر جمع شدند و صحیفة دیگری نوشتند که اولین مطلب آن شکستن پیمان و ولایت امیرالمؤمنین بود .

بخش چهارم :تنهائی  علی (ع)
برخلاف نظر اکثر اهل سنت که علی (ع) را مطیع خلافت ابوبکر می دانند، علی (ع) سکوت اختیار نکردند ، و در اولین اقدام همان شب اسبی آماده کردند حضرت زهرا (س) سوار بر مرکب امام حسن (ع) و امام حسین(ع) از پشت سر و علی (ع) از جلو در حالی که افسار اسب را گرفته بود در خانة تمامی مهاجر و انصار رفت و حق خود را یاد آوری کرد و پیمان گرفت همگی فردا صبح برای  بیعت با علی (ع) در مسجد جمع شوند ، ولی صبح فردا بجز چهار نفر (سلمان ، ابوذر ، مقداد ، زبیربن عوام) کس دیگری نیامد .
علی (ع) این کار را سه شب تکرار کرد ، ولی جز این چهار نفر کس دیگری نیامد . علی (ع) با این کار حجت را با همه تمام کرد و جواب کسانی که بعد ها حضرت را متهم به کم کاری در حق خود می کردند داد حتی حضرت در جمله ای فرمودند: اگر چهل نفر یاور داشته باشم در خانه نمی نشینم.
دلیل عدم بیعت قریش با علی را میتوان در دو مطلب جمع کرد:
اولاً: در دوران حیات پیامبر قریش نتوانسته بود دشمنی خود را با پیامبر (ص) اظهار کند چون بقاء و حکومت آنها به آن حضرت بستگی داشت و پیامبر (ص) و خورشید اسلام آنقدر تابناک بود که توان مقابله با آن را نداشتند . بنابراین تمام کینه ها را در دل جمع کردند و دشمنی ها را از علی (ع) تلافی کردند مثلاً ابوسفیان که مخالف سرسخت پیامبر (ص) بود در زمان حیات پیامبر (ص) چاره ای جز مسلمان شدن نداشت ، و این تنها راه محافظت از جانش بود ولی بعد ها در صحیفة ملعونه هم پیمان مخالفین حضرت علی (ع) شد .
ثانیاً:  حضرت علی (ع) قاتل بسیاری از بزرگان قریش بود که در جنگهای مسلمین بدست حضرت به هلاکت رسیده بودند در این چند سال حیات پیامبر (ص) خونخواهی و انتقام جویی،اولاً به ضرر و به خطر افتادن جانشان منجر می شد ولی بلافاصله بعد از رحلت پیامبر (ص) بهترین راه انتقام را گرفتن حق از صاحب حق که همان امیرالمؤمنین بود می دانستند .
وقتی حضرت علی (ع) عهد شکنی مردم را دید در خانه نشست ، و به جمع آوری قران مشغول شد تا قبل از این قران بصورت پراکنده در اوراق و تکه چوبها و پوستها و کاغذ ها نوشته شده بود . و حضرت با خود عهد کرد که تا قران را جمع آوری نکرده عبا بر دوش نیاندازد .
در این میان عده ای که حق را با علی (ع) می دانستند در مسجد مدینه رسماً حمایت خود را از علی (ع) ابراز داشتند و با استدلالهای محکمی ابوبکر را محکوم کردند .
از این به بعد خانة حضرت زهرا (س) محل اجتماع بنی هاشم و برخی از صحابه بود همانهایی که تا پای جان در حمایت از حضرت علی (ع) هم قسم شده بودند.
ابوبکر که می گوید تا علی (ع) بیعت نکند پایه های حکومتش استوار نمی شود برای علی (ع) پیغام فرستاد که بیا و بیعت کن ولی حضرت در جواب گفت : من قسم خورده ام  تا قران را جمع آوری نکنم از خانه بیرون نیایم و عبا به دوش نیاندازم .
بعد از این که علی (ع) قران را جمع آوری کرد ، به مسجد آمد ، در حالی که ابوبکر بر منبر بود سپس فرمود : ای مردم من از روزی که پیامبر (ص) از دنیا رفته به غسل آن حضرت و سپس به قران مشغولم تا آن که همه آنرا بصورت یک مجموعه در این پارچه جمع آوری نمودم ، و آیه ای نیست مگر آن که برای پیامبر (ص) خوانده ام و تأویلش را به من آموخته است سپس فرمود برای آنکه فردا نگوئید : ما از این مطلب بی خبر بودیم ! و بعد فرمود و بدین جهت که روز قیامت نگوئید : من شما را به یار ی خویش دعوت نکردم و حق خود را برایتان یادآور نشدم و شما را به کتاب خدا از ابتدا تا انتهایش دعوت نکردم !
عمر گفت : قرانی که همراه  خود داریم ما را از آنچه بدان دعوت می کنی بی نیاز می نماید .
سپس علی (ع) داخل خانه شد .
ابوبکر با مشورت عمر کسی را نزد علی (ع) فرستاد که : خلیفه پیامبر (ص) را جواب بده! ولی حضرت در جواب فرمود : چه زود بر پیامبر (ص) دروغ بستید . او و آنانیکه اطراف او هستند می دانند که خدا و رسولش غیر مرا خلیفه قرار نداده اند فرستاده آمد آنچه حضرت فرموده بود رسانید .
ابوبکر گفت : برو به او بگو : امیرالمؤمنین ابوبکر را جواب بده او هم آمد و آنچه گفته بود به حضرت خبر داد علی (ع) فرمود : سبحان الله بخدا قسم زمانی طولانی نگذشته است که فراموش شود بخدا قسم او می داند که این نام (امیرالمومنین) جز برای من صلاحیت ندارد فرستادة ابوبکر رفت و آنچه حضرت فرموده بود به او خبر داد آن روز هم ابوبکر دربارة او سکوت کرد .
شب چهارم بعد از وفات پیامبر (ص) حضرت علی (ع) مانند سه شب گذشته سراغ مهاجر و انصار رفت ولی همان شد که در آن سه شب گذشت.
این جا بود که حضرت علی (ع) خانه نشینی اختیار کرد .

بخش پنجم : مصیبت جانکاه:
این برگ از تاریخ دردناک ترین دوران برای عاشقان ولایت است  .
واقعه ای که حتی برخی از اهل سنت اکثر آن را قبول دارند وعده ای پاره ای از آن را وقتی ابوبکر مخالفت سرسختانة حضرت علی (ع) را دید با رفیقش عمر مشورت کرد و عمر که در میان مسلمانان حتی اهل سنت به خشونت مشهور است توسل به زور را در پیش گرفتند . با نظر عمر ، قنفذ که مردی بی عاطفه و تندخویی به همراه عده ای روانة خانة حضرت علی (ع) شد .
در ابتدا حضرت اجازة ورود نداد و اصحاب  قنفذ برگشتند . و گفتند به ما اجازه داده نشد . عمر گفت : بروید ، اگر به شما اجازه داد وارد شوید و گرنه بدون اجازه وارد شوید .
آنها آمدند و اجازه خواستند حضرت زهرا (س) فرمود : به شما اجازه نمی دهم بدون اجازه وارد خانة من شوید همراهان او برگشتند ولی خود قنفذ آنجا ماند آنان به عمر و ابوبکر گفتند: فاطمه چنین گفت و ما از این اینکه بدون اجازه وارد خانه اش شویم خودداری کردیم عمر عصبانی شد و گفت : مارا با زنان چه کار است ؟
تا اینجای واقعه را اکثر اهل سنت قبول دارند و حتی قول عمر را که گفت : وارد خانه  می شوم حتی اگر زهرا (س) داخل خانه باشد پذیرفته اند . ولی در انجام آن تردید کرده اند ولی چگونه می شود از این حادثه چشم پوشی کرد .
اگر عمر قسم خورده که وارد خانة زهرا می شود و به آن عمل کرده ، پس وی کافر است و جزء مرتدین به شمار می رود و اگر به قسم خود عمل  نکرده باز گناه بسیار بزرگی مرتکب شده است که چشم پوشی از آن جایز نیست حال عملاً چنین فردی صلاحیت خلافت مسلمین را دارد ؟!
عمر به مردم دستور داد هیزم بیاورند خود عمر نیز همراه آنان هیزم برداشت و آنها را اطراف خانة حضرت زهرا (س) قرار داد سپس عمر ندا داد بطوری که علی (ع) و فاطمه (س) بشنوند و گفت : بخدا قسم ای علی باید خارج شوی و با خلیفة پیامبر (ص) بیعت کنی و گرنه خانه را با خودتان به آتش می کشیم .
حضرت زهرا فرمود : ای عمر ما را با تو چه کار است؟ جواب داد: در را باز کن وگرنه خانه تان را به آتش می کشیم . فرمود : ای عمر از خدا نمی ترسی که به خانة من وارد می شوی ولی عمر ابا کرد از اینکه برگردد عمر آتش طلبید و آنرا بر در خانه شعله ور ساخت و سپس در را فشار داد و باز کرد و داخل شد ! و شد آنچه نباید می شد و تاریخ شرم دارد از باز گو کردن آن وقایع و ما نیز بخاطر احترام به ساحت مقدس حضرت زهرا (س) از گفتن آن ابا می کنیم .
بعد از آن حادثة هولناک مقابل درب خانة امیرالمؤمنین، حضرت را دست بسته پیش ابوبکر بردند ابوبکر بعداً در هنگام مرگ به تجاوز آشکار به خانة علی (ع) اعتراف می کند و ضمن اظهار تأسف می گوید : ای کاش خانه فاطمه دختر رسول خدا را جستجو نکرده بودم و مردم را به داخل آن نفرستاده بودم . 

بخش ششم بیعت اجباری
وقتی علی (ع) را نزد ابوبکر بردند ابوبکر برای خودنمایی فریاد زد او را رها کنید علی (ع) فرمود ای ابوبکر چه زود جای پیامبر را ظالمانه غصب کردید ! تو به چه حقی و با داشتن چه مقامی مردم را به بیعت خویش دعوت می نمایی ؟ آیا دیروز به امر خدا و پیامبر با من بیعت نکردی ؟ عمر به طور اهانت آمیزی گفت : بیعت کن و این اباطیل را رها کن .
علی (ع) فرمود : اگر انجام ندهم شما چه خواهید کرد؟ گفتند : ترا به ذلت و خواری می کشیم . بعد از این جملات حضرت تا حد امکان دلیل و سند بر حقانیت خود آوردند به طوری که جای هیچ گونه تردیدی باقی نگذاشتند و از ماجرای صحیفه ملعونه پرده برداشتند .
در این هنگام اصحاب حضرت مانند مقداد ، سلمان و ابوذر برخاستند و شجاعانه از حضرت علی (ع) دفاع کردند بطوری که جانشان را بی مقدار دانستند و دفاع از حق را وظیفة خود حتی ام ایمن و بریدة اسلمی نیز با سند و مدرک و روایت پیامبر (ص) ابوبکر را محکوم کردند عمر دستور داد همة آنها را زدند سپس عمر گفت : برخیز ای فرزند ابی طالب و بیعت کن حضرت فرمود اگر انجام ندهم چه خواهید کرد؟ گفت : بخدا قسم در این صورت گردنت را می زنیم . امیرالمؤمنین (ع) سه مرتبه حجت را بر آنان تمام کرد ، و سپس بدون آنکه کف دستش را باز کند دستش را دراز کرد ابوبکر هم روی دست او زد و به همین مقدار از او قانع شد .  سپس از دیگران به زور اجبار و ضرب و شتم و شمشیر بیعت گرفتند .
این برخلاف گفتة برخی عامة متعصب است که می گویند علی (ع) با اراده خود با ابوبکر بیعت کرده است . حتی برخی از عامه که انصاف دارند اکثر منقولات شیعه را قبول دارند مثلا ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه می گوید :  ان علیاً علیه السلام امتنع من البیعه حتی اخرج کرها و إن الزبیربن عوام امتنع من البیعه و قال : لا ابایع الّاعلیّا علیه السلام .

بخش هفتم :امام بر سر دو راهی
امام در قسمتی از خطبة «شقشقیه » می فرماید : «...... من ردای خلافت را رها ساختم و دامن خود را از آن در پیچیدم و کنار رفتم ، در حالی که در این اندیشه فرو رفته بودم که آیا با دست تنها (بدون یاور)  بپاخیزم (و حق خود و مردم را بگیرم) و یا در این محیط پر خنقان و ظلمتی که پدید آورده اند صبر کنم ؟ محیطی که پیران را فرسوده ، جوانان را پیر و مردان با ایمان را تا واپسین دم زندگی به رنج وا می دارد.»
«عاقبت دیدم بردباری و صبر به عقل و خرد نزدیکتر است لذا شکیبایی ورزیدم ولی به کسی می ماندم که خار در چشم و استخوان در گلو دارد با چشم خود می دیدم میراثم را به غارت می برند !»
و همچنین در آغاز خلافت عثمان در خطبة 74نهج البلاغه می فرماید  :
«خوب می دانید که من از هر کس به خلافت شایسته ترم به خدا سوگند تا هنگامی که اوضاع مسلمین روبراه باشد و در هم نریزد و به غیر از من به دیگری ستم نشود، همچنان مدار ا خواهم کرد .»
این جملات در عین حال که مظلومیت امیرالمؤمنین را نشان می دهد آینده نگری و فداکاری حضرت را ترسیم می کند .
در برابر ضایع شدن خلافت، حضرت بر سر دوراهی دشواری قرار گرفت از یک سو یا باید دست به شمشیر ببرد و با همین یاران اندک حق خود را  بستاند و یا باید بخاطر مصالح مسلمین سکوت اختیار کند و طبق جملات حضرت صبر کند و بخاطر اسلام خار در چشم و استخوان در گلو ساکت بنشیند . که البته حضرت راه دوم را بر می گزیند.
خطرهایی که با حرکت مسلحانة امام به وجود آمد را می توان به چهار بخش مهم تقسیم کرد:
الف) در صورت توسل به زور و قدرت به طور حتم همان تعداد اندک از یاران حضرت نیز کشته می شدند و صحابة پیامبر (ص) که مدافع امیرالمؤمنین بودند به شهادت می رسیدند و دیگر کسی از محبین اهل بیت باقی نمی ماند، ضمن اینکه جان حضرت نیز به سادگی به هدر میرفت. در بلاد مسلمین عده ای بودند که تازه مسلمان شده بودند و با شنیدن خبر رحلت پیامبر (ص) پرچم ارتداد و بازگشت به بت پرستی را برافراشته عملا با حکومت اسلامی در مدینه مخالفت نموده و حاضر به پرداخت مالیات اسلامی نشدند و با گردآوری نیروی نظامی ، مدینه را بشدت مورد تهدید قرار دادند . در چنین موقعی هرگز صحیح نبود که امام پرچم دیگری به دست بگیرد و قیام کند حضرت در خطبه ای می فرماید: ......«به خدا سوگند اگر ترس از ایجاد شکاف و اختلاف در میان مسلمانان نبود ، و بیم آن نمی رفت که بار دیگر کفر و بت پرستی به سرزمین اسلام بازگردد  و اسلام محو و نابود شود با آنان به گونه ای دیگر رفتار می کردیم.»
بعلاوه پیامبران دروغینی مانند «سیکمه»، «طلیحه» و «سجاح» ظهور کرده بودند که به همران طرفداران خود قصد حمله به مدینه را داشتند .
رومیان که همیشه در کمین مسلمانان بودند از تفرقه میان مسلمانان آگاه شدند و قصد حمله به مسلمین را داشتند و اگر علی دست به قیام مسلحانه می زد بهترین زمینه برای حملة رومیان و از بین رفتن تمامی بلاد مسلمین حاصل می شد .
این چهار دلیل عامل اصلی سکوت امیرالمؤمنین به شمار می رود .
اهل سنت نیز به این بزرگواری و گذشت حضرت علی (ع) معترف است و دو سکوت حضرت را وسیلة نجات مسلمین می داند ولی حقانیت حضرت را نمی توانند کتمان کنند مثلا یکی از علمای اهل سنت در کتاب خود می نویسد علی (ع) خطاب به ابوبکر می گوید: «ابابکر ، آنچه ما را از بیعت با تو بازداشت نه انکار فضیلتی از تو بود و نه آنکه میخواستیم خیری را که خدا برای تو پیش آورده از تو بازداریم ، ولی ما را در این امر حقیقت که شما با نظر خود از ما باز داشتید»  .

بخش هشتم: فعالیتهای حضرت علی (ع)در دوران خلافت خلیفة اول
گروهی که پس از رحلت پیامبر، علی (ع) را از صحنة خلافت کنار گذاشتند در مشکلات علمی و عقیدتی و حتی سیاسی دست نیاز به سوی آن حضرت دراز کرده، از او کمک می گرفتند. استمداد خلفاء از امام علی(ع) از مسائل مسلم تاریخی است که با انبوهی از مدارک قطعی همراه است و هیچ فرد منصفی نمی تواند آن را انکار کند و این خود حاکی است که علی (ع) اعلم امت به کتاب و سنت و اصول و فروع و مصالح سیاسی اسلام بود. فقط نویسندة کتاب الوشیعه این حقیقت تاریخی را با کنایه و اشاره انکار کرده خلیفة دوم را برخلاف دهها مدرک تاریخی افقه و اعلم صحابه خوانده است.
تاریخ گواهی می دهد که خلیفة اول در مسائل سیاسی ، معارف و عقاید، تفسیر قرآن و احکام اسلام به علی (ع) مراجعه می کرد و از راهنماییهای آن حضرت کاملاً بهره می برد در اینجا نمونه هایی ذکر می شود .
الف) جنگ با رومیان : یکی از دشمنان سرسخت اسلام امپراطوری روم بود که پیامبر (ص)  سپاهی را راهی جنگ با ایشان کرده بود،حتی در روزهای آخر، پیامبر (ص) سپاهی از مهاجر و انصار ترتیب داد که رهسپار کرانه شام شوند ولی این سپاه به عللی مدینه را ترک نگفت و پیامبر (ص) در گذشت در حالی که سپاه اسلام  در چند کیلومتری مدینه اردو زده بود بعد از رحلت پیامبر (ص) خطر رومیان همچنان پابرجا بود حتی بیشتر شده بود ولی خلیفة اول در جنگ با آنان دچار تردید شده بود بنابراین با عده ای از صحابه مشورت کرد ولی به نتیجه نرسید سرانجام با علی (ع) مشورت کرد و آن حضرت او را  بر اجرای دستور پیامبر (ص) تشویق کرد و افزود که اگر با رومیان نبرد کند پیروز خواهد شد . خلیفه از تشویق امام (ع) خوشحال شد و گفت «فال نیکی زدی و به خیر بشارت دادی»
ب) مناظره با دانشمندان بزرگ یهود
گروهی از دانشمندان یهود وارد مدینه شدند و به خلیفة اول گفتند : در تورات چنین می خوانیم که جانشینان پیامبران ، دانشمندترین امت آنها هستند اکنون که شما خلیفة پیامبر خود هستید پاسخ دهید که خدا در کجاست آیا در آسمانهاست یا در زمین ابوبکر پاسخی گفت که آن گروه را قانع نساخت او برای خدا مکانی در عرش قائل شد که با انتقاد دانشمندان یهود روبرو گردید و گفتند : در این صورت باید زمین خالی از خدا باشد !
در این لحظه حساس بود که علی (ع) به داد اسلام رسید و آبروی جامعة اسلامی را صیانت کرد امام با منطق استوار خود چنین پاسخ داد :
«مکانها را خدا آفرید و او بالاتر از آن است که مکانها بتوانند او را فرا گیرند او در همه جا هست ، ولی هرگز با موجودی تماس و مجاورتی ندارد او بر همه چیز احاطة علمی دارد و چیزی از قلمرو تدبیر او بیرون نیست .
امام علی (ع) در این پاسخ به روشن ترین برهان بر پیراستگی خدا از محاط بودن در مکان استدلال کرد و دانشمندان یهودی را آنچنان غرق تعجب فرمود که بی- اختیار به حقانیت گفتار علی (ع) و شایستگی او برای مقام خلافت اعتراف کردند .
ج)پاسخ به سؤال اسقف مسیحی :
در زمان خلیفه اول گروهی از دانشمندان مسیحی وارد مدنیه شدند و از ابوبکر سؤالاتی مطرح کردند و چون ابوبکر قادر به پاسخ دادن به آنها نبود ایشان را نزد علی (ع) فرستاد و حضرت با دادن پاسخهای قاطع به سؤالات آنها باعث سرافرازی اسلام شد .
د)پاسخ به سؤالات خلیفه :
حضرت علی (ع) نه تنها به حل شبهات دیگر ادیان می پرداخت بلکه مسائلی که خلیفة اول در حل آن عاجز بود را جواب  می داد مثلا از ابوبکر معنی لفظ «اب» را در آیه «و فاکهه و ابا متاعاً لکم و لا نعامکم»  را پرسید و چون ابوبکر از جواب دادن عاجز بود گفت:«به کجا بروم اگر بدون آگاهی کلام خدا را تفسیر کنم» وقتی حضرت علی از این مسئله آگاه شد فرمود : ابّ ، همان علف و گیاه است .
و)بیان حدود الهی :
گاه برای خلیفه احکامی پیش می آمد که در قضاوت کردن به آنها عاجز می شد و این جا بود که حضرت علی (ع) مانند همیشه گره از مشکلات باز می کرد. مثلاً شخصی که شراب خورده بود را نزد خلیفه آورند تا برای او حد جاری کند ولی شخص ادعا کرد که از تحریم شراب آگاه نبوده و در میان گروهی پرورش یافته که تا آن هنگام شراب را حلال می دانستند . خلیفه در تکلیف خود متحیر ماند فوراً کسی را روانه حضور علی (ع) کرد و حل مشکل را از او خواست، امام فرمود: باید دو نفر از افراد موثق دست این فرد شرابخوار را بگیرند و به مجالس مهاجر و انصار ببرند و از آنان بپرسند که ایا تاکنون آیة تحریم شراب را برای این مرد تلاوت کرده اند یا نه اگر آنان شهادت دادند که آیة تحریم شراب را براین مرد تلاوت کرده اند باید حد الهی را بر او جاری کرد و گرنه باید او را توبه داد که در آینده لب به شراب نزند و سپس رها ساخت .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

نويسنده : نيک انديش | تاريخ : یک شنبه 11 دی 1390برچسب:تاريخ اسلام,رحلت پامبر,اوضاع اسلام بعد از رحلت پيامبر,جانشيني پيامبر,خلافت امام علي,خلافت ابوبکر,خلافت عمر,خلافت عثمان,نقش امام علي دردوران خلفا,سکوت امام علي,فعاليت هاي امام علي دردوران خلفا,زندگي امام علي,پيمان صحيفه,اسلام بعد ازوفات پيامبر,

| نوع مطلب : <-PostCategory-> |